Daar is mense wat met stories gebore word—mense wat nie net luister nie, maar onthou, opskryf en dit op so ’n manier deel dat dit ander se harte raak. Joha van Dyk was een van daardie mense. Haar lewe was gevul met woorde, en sy het geweet hoe om hulle so te rangskik dat dit blywende impak maak.

Op net 27-jarige ouderdom is sy onverwags oorlede in haar woonstel in Stellenbosch, nadat sy die vorige dag siek begin voel het. Dit was ’n skok vir vriende, familie en die literêre gemeenskap, veral omdat sy besig was om ’n stewige loopbaan as skrywer te bou. Haar talent was duidelik, haar toekoms blink, en haar liefde vir stories onmiskenbaar.

Van ’n Plaaskind tot ’n Skrywer

Joha was nie iemand wat eers later in haar lewe die liefde vir woorde ontdek het nie. Dit was nog altyd daar. Sy het grootgeword op ’n plaas genaamd Steenvlei aan die Weskus van Namakwaland—’n plek waar storievertelling amper ’n manier van oorleef is. Daar, tussen die mense en die natuur, het haar verbeelding vlerke gekry.

Haar ouers se gastehuis, Die Houthoop, was nog ’n bron van inspirasie. Dit het haar aan verskeie mense en hul verhale blootgestel—karakters van alle soorte wat haar gehelp het om ’n skrywer se oog vir detail te ontwikkel. Op agt jaar oud het sy haar eerste Word-dokument oopgemaak op ’n rekenaar wat haar broer herbou het. Van daardie oomblik af was dit duidelik—hierdie kind gaan stories skryf.

Stellenbosch: Die Begin van ’n Reis

As jong kind het sy reeds geweet waar sy wil wees, en Stellenbosch was daardie plek. Toe sy hoërskool toe gaan, het sy deel geword van Hoërskool Stellenbosch se drama- en kultuurlewe. Sy het nie net op die verhoog gestaan nie—sy was agter die skerms as verhoogbestuurder, betrokke by die skoolkoerant en altyd gereed met idees vir nuwe projekte.

Tussen al hierdie aktiwiteite deur het sy steeds tyd gekry om musiek te luister en te skryf—selfs as dit beteken het sy moes vir haar onderwysers voorgee dat sy actually aandag gee in die klas. Stories het in haar kop gewoon, en sy het hulle neergeskryf wanneer en waar sy kon.

Universiteit en die Bou van ’n Loopbaan

Nadat sy in 2018 haar BA in Geesteswetenskappe aan die Universiteit Stellenbosch voltooi het, het sy dadelik verder gestudeer. In 2019 het sy haar Honneurs in Engelse Studies met Cum Laude geslaag, en in 2020 het sy haar Meestersgraad voltooi—ook met Cum Laude. Haar tesis het gefokus op kortverhale oor Kleinzee, ’n klein en amper vergete dorpie. Dit was ’n verdere bewys van hoe sy kon stories vertel oor plekke en mense wat ander dalk misgekyk het.

Sy het ook begin werk aan haar PhD, weer met ’n fokus op Namakwaland en sy manier van storievertelling. Sy was in haar element, besig om nie net die geskiedenis van haar wêreld te bewaar nie, maar dit ook op haar unieke manier weer te gee.

Poësie en Fiksie: ’n Talent wat Deurgebreek het

Joha se talent het nie ongesiens verbygegaan nie. Sy het haar eerste gedigte in 2017 gepubliseer toe vyf van haar werke in die studentedigbundel, Penseel, verskyn het. Haar gedig "Polsslag" was deel van die versameling Die Môre Is Jy, en in 2021 en 2022 is nog van haar poësie gepubliseer—onder andere op Versindaba.

Maar dit was haar jeugfiksie wat haar naam regtig begin vestig het. In 2020 het haar debuutroman Branderjaer verskyn. Dit was nie net ’n boek nie—dit was ’n vars, eerlike en kragtige jongvolwasse storie wat gewys het dat sy haar generasie verstaan. Haar tweede boek, Vuurvreter, is in 2022 gepubliseer en het haar posisie as ’n opkomende stem in Afrikaanse letterkunde verder bevestig.

’n Skrywer wat Ons Te Gou Moes Groet

Met haar onverwagse heengaan is daar ’n leemte gelaat—nie net in die lewens van haar vriende en familie nie, maar ook in die Afrikaanse letterkunde. Sy was besig om momentum te bou, om haar stories met die wêreld te deel, en toe gebeur die onverwagse.

Maar as daar een ding is wat seker is, is dit dat skrywers nooit regtig weggaan nie. Joha se woorde leef voort in haar boeke, haar poësie en die herinneringe van almal wat haar geken het. Haar stories het reeds mense geraak, en dit sal aanhou om dit te doen vir jare wat kom.

So, as jy ooit een van haar boeke in die hande kry, lees dit. Nie net omdat sy ’n talentvolle skrywer was nie, maar omdat haar woorde wys hoe sterk storievertelling kan wees. Want Joha van Dyk was nie net iemand wat geskryf het nie—sy was iemand wat stories geleef het.